Współczesna ortodoncja i stomatologia, to dziedziny, które dają możliwość korekty uzębienia. Krzywe zęby, występowanie szpar międzyzębowych, nieprawidłowe ustawienie żuchwy, a także inne zaburzenia i wady zgryzu można skutecznie leczyć. Podczas terapii używa się aparatu ortodontycznego, dzięki któremu poprawi się estetyka uśmiechu. Skuteczność leczenia oraz czas jego trwania zależy od wielu czynników. Ze względu na wiek oraz stopień nieprawidłowości stosuje się różne rodzaje aparatów ortodontycznych.
Aparaty na zęby stałe i ruchome wykorzystywane w leczeniu ortodontycznym
Na wybór odpowiedniego aparatu ortodontycznego wpływ ma wada zgryzu, a także wiek każdego pacjenta. Na początku jednak musi nastąpić badanie i zdiagnozowanie zaburzenia przez ortodontę. Na tej podstawie specjalista poleci jaką metodę leczenia ortodontycznego należy zastosować oraz jaki wybrać aparat: ruchomy czy stały.
Rodzaje aparatów ortodontycznych
W przypadku dzieci i młodzieży często stosuje się aparaty ruchome, które można zakładać i zdejmować. Natomiast u dorosłych najpopularniejszym rozwiązaniem jest noszenie aparatów ortodontycznych stałych. O skuteczności terapii decyduje przestrzeganie zaleceń specjalisty i stawianie się pacjenta na wizyty kontrolne.
Typy aparatów ortodontycznych ruchomych
Aparaty ortodontyczne ruchome w leczeniu wad zgryzu najczęściej są przeznaczone dla dzieci do 12 roku życia. Nosi się je przez kilka do kilkunastu godzin w ciągu doby. Można je samodzielnie wyjmować np. w trakcie mycia zębów.
Wyróżnia się kilka typów aparatów ruchomych. U najmłodszych stosuje się aparaty bierne wykonane z akrylu, które przy wykorzystaniu siły żucia, a także zwarcia wspomagają pierwszy etap leczenia wad uzębienia. W terapii wykorzystuje się np. krążek ćwiczebny Rogersa.
Kolejnym typem jest aparat mechanicznie czynny np. płytka Schwarza. W tym przypadku urządzenie wywiera siłę na układ kostny. Aparat tego rodzaju składa się z takich elementów jak akrylowa płyta, łuki, śruby, sprężyny oraz gumki. Dopasowanie następuje poprzez odpowiednie umocowanie i naginanie drutu.
Trzecim typem są aparaty czynnościowe mechaniczne, czyli blokowe. Ich zadaniem jest nie tylko przesuwanie zębów na właściwe pozycje. Pomagają również w stymulacji mięśni i kości twarzoczaszki w taki sposób, żeby uzyskać prawidłowe zmiany w obszarze jamy ustnej dziecka. Dzięki temu zęby stałe będą mogły bez problemu się wyrzynać. Najczęściej stosuje się je w dwóch pierwszych fazach leczenia ortodontycznego, po to, żeby zastopować dalsze wady zgryzu, a także przyspieszyć terapię.
Jednym z typów aparatów ortodontycznych ruchomych są przezroczyste nakładki na zęby w systemie Invisalign dobierane indywidualnie do pacjenta. Leczenie ortodontyczne w tym przypadku przebiega szybciej, niż przy zastosowaniu innych aparatów. O skuteczności terapii decyduje przestrzeganie zaleceń lekarza i noszenie nakładek przez co najmniej 22 godziny na dobę.
Zaletą aparatu zdejmowanego jest jego niska cena, możliwość szybkiej naprawy w wypadku uszkodzenia, a także łatwiejsze utrzymanie higieny jamy ustnej. O skuteczności leczenia decyduje systematyczne używanie aparatu.
Aparaty stałe – rozwiązanie dla młodszych i starszych pacjentów
Stałe aparaty na zęby nosi się 24 godziny na dobę nawet przez kilka lat, żeby uzyskać widoczne efekty leczenia. Założenie, a także zdjęcie odbywa się pod okiem specjalistów w gabinetach ortodontycznych. Leczenie takim aparatem obejmuje zęby stałe, zarówno u młodszych, jak i starszych pacjentów. Terapię można rozpocząć praktycznie w każdym wieku. Założenie aparatu stałego może nastąpić, wtedy gdy pacjent ma wyleczone i zdrowe zęby. Zabieg nie należy do komfortowych, jednak nie wywołuje bólu, dlatego nie stosuje się znieczulenia.
Wśród elementów aparatu stałego znajdują się zamki, ligatury, pierścienie, a także łuki wykonane ze sprężystych drutów.
Pacjent ma spory wybór aparatów ortodontycznych. To jaki zostanie mu założony zależy od wady zgryzu oraz rekomendacji specjalisty. Najpopularniejsze są tradycyjne aparaty metalowe, które mogą być barwy złotej, srebrnej lub zostać pokryte emalią w kolorze zębów. Bardziej komfortowe rozwiązanie to aparaty estetyczne, które są mało widoczne. Wykazują się dobrą wytrzymałością i co istotne nie powodują podrażnień w jamie ustnej. Mogą to być aparaty, w których zamki są szafirowe, ceramiczne, wykonane z kryształu, a także porcelany.
Niektórzy pacjenci nie chcą, żeby było widać, że są oni w trakcie leczenia ortodontycznego. Wtedy mogą zdecydować się na aparat lingwalny, niewidoczny dla innych, który mocuje się na powierzchniach podniebiennych i językowych. Jednak cena takiego rozwiązania jest wysoka. Unikalną budowę zamków posiadają aparaty samoligaturujące. Zapewniają większy komfort ze względu na mniejszą siłę oddziaływania na zęby.
Clear Aligner – alternatywa dla aparatów ruchomych i stałych
Nowatorskim rozwiązaniem są aparaty typu Clear Aligner, w których na szynę przykleja się zdejmowane, przezroczyste nakładki. Ich noszenie zaleca się osobom dorosłym ze stłoczeniem zębów, diastemą, a także przy nawrocie wad zgryzu. Leczenie przebiega szybciej , niż w przypadku tradycyjnych aparatów i może przynieść efekty nawet w ciągu pół roku. Clear Aligner zdejmuje się tylko w trakcie posiłku.
Czas leczenia ortodontycznego – jak długo trzeba nosić aparat na zęby?
Proces leczenia ortodontycznego jest zależny od wady zgryzu, wieku pacjenta oraz jego zaangażowania w przestrzeganie zaleceń ortodonty. W przypadku niewielkich zaburzeń korekcja może trwać od 12 do 18 miesięcy, tak samo w przypadku dzieci i młodzieży. Przy użytkowaniu stałych aparatów ortodontycznych najkrótszy czas ich noszenia wynosi 12 miesięcy, średni 2 lata, a najdłuższy do 3 lat.
W przypadku aparatów ruchomych okres leczenia jest dłuższy. Przyjmuje się, że średni czas terapii wynosi 24 miesiące.